ترسهای فروخورده ی یک نسل رو به اضمحلال
یک تک گویی برای اجرای خیابانی
مکان اجرا: هرکدام از شهرهای ایران زمین، هرکدام از کوچه ها، خیابانها و یا محلاتش
این نمایش به گونه ای اجرا می شود که تا پایان تماشاگران در نمی یابند آنچه می بینند نمایش است، نه واقعیت. بدون حفظ این اصل، نمایش زیبایی اش را از دست می دهد و معنا آنگونه که باید منتقل نخواهد شد. اما به هر حال قابل تغییر است اگر دلیل بهتری برای عیان کردن نمایشی بودن آن وجود داشته باشد.
( جوان، تقریبآ سی ساله، با ظاهری آشفته، کاپشنی بر دوش و ته ریشی بر چهره. شلوار لی کهنه اش تمیز می زند، گویی هنوز با همه آشفتگی نمی خواهد تن به خیابان بسپارد. هر چه هست، آشفته و ژولیده شاید، اما به معتادان ولگردی که تصویر ذهنی همه از بی خانمانان معتاد است نمی برد.
در یک دست سرنگی خالی دارد و در دست دیگر کتابی کهنه با پاره ورقی بر رویش.در میان جمعیت می گردد. از مردم می پرسد که آیا سواد دارند یا نه؟ و آیا می توانند برای او نامه ای بنویسند؟
در نهایت یکی را می یابد، کاغذ و قلم به او می سپارد و از او می خواهد که هرچه می گوید بنویسد:
- واو ننداز لطفآ!و آغاز به گفتن می کند:)
جوان:
بنویس...
بنویس سلام، همین بسه.
بنویس می دونم حال و حوصله و وقت خوندن این چند خطی را که این آقا که اسمش را نمی دونم زحمت می کشه و می نویسه ندارین، اما خوب... شاید بالاخره یه روزی مامان دلش اومد سرش رو از روی کتاب دعاش برداره و نگاهی را که یه عمر از من دریغ می کرد به این کاعذ بندازه، یا بابا یه شب که برق نبود به جای گوش دادن به چرت و پرتهای رادیوش بشینه و دو کلمه حرف دل بچه اش را بشنفه. بنویس.
(رو به جمعیت) وایسین و گوش بدین، ممکنه یه روزی خدای ناکرده، زبونم لال عین این نامه را واستون پست کنند... پس خوب گوش کنین!
بنویس من اینجا، وسط این جمعیت می خوام لخت شم. می خوام خودم را بریزم بیرون. می خوام لباسام را بکنم و راس چند خط نامه از این جلد دربیام. می خوام هرچی را که تا حالا نگفتم، حالا بگم.شرمنده ام... بنویس می دونم می دونین، اما باز تکرار می کنم که یه وقت نزنین زیرش.
من – الان – سی سالمه. یعنی نصف راهی را که یه آدم عادی باهاس طی کنه تا به قبر برسه رفتم، اونم میون بر. یه تنه. تنها. تنها تموم ترس رفتن این راه را به دوش گرفتم و راهی شدم و حالا ته خطم. نقطه.
قبول دارم. من تو زندگیم هیچی کم نداشتم. بنویس...درشت: هیچی! بچگی ام اگر بهتر از بچگی همه ی این آدمهایی که اینجا ایستادند نبود، بدتر هم نبود.
همیشه همه ترسم از تنهایی بود و تاریکی و تو بچگی بغل مادرم برام بغل خدا بود، امن ِ امن... بچگی خوب بود... .
اما تا چش واکردم و خواستم بفهمم چی به چیه، تقه به توقه خورد و شد انقلاب. سنگ بود و شیشه که می شکست. آتیش بود و خشم بود خون بود و دست بود و زخم بود و تیر بود و شعار که تو هوا می گشت تا تو سر یه بدبخت فرود بیاد. ترسیدم، همه ترسیدیم، هممون ترسیدیم.بابا از ترس از دست دادن کارش یاد نمازهای نخوندش افتاد و مامان رفت توی انباری تا دنبال چادر نماز خاک گرفته اش بگرده. یادتون هست؟ترسیده بودم. من همه ی عمرم از کتاب می ترسیدم. آخه کسی که از کتاب می ترسه رو چه به دانشگاه؟
-کتاب مایه ی دردسره!
اینرا بابام می گفت، وقتی گوشه ی باغچه کتابهاش را می سوزوند و سیگار می کشید. می ترسید. از سیگار کشیدنش می فهمیدم می ترسه. تش به تش کتاب آتیش می زد و سیگار پشت سیگار که می سوخت تا ته و دست و دل را با هم می سوزوند. و می فهمیدم می ترسه٬ از سیگار کشیدنش. نقطه.
تا خواستم بفهمم انقلاب چیه٬ شد جنگ: باز هم ترس، ترس، ترس.موشک بود و بمب و صدای هواپیما و آژیر و خرابی خونه ها... و یه عالمه جسد... یه عالمه جسد... یه عالمه جسد.اگه شما یادتون رفته، من هنوز یادمه.هشت سال با مرگ زندگی کردم، هممون زندگی کردیم. هر لحظه منتظر بودیم تا صدای آژیر بلند شه و سقف رو سرمون بیاد پایین و خراب شه، می لرزیدیم. یادتون که هست؟
من ترسیده بودم. دلم می خواست یه جای امن پیدا بشه و برم توش و خودم را گم کنم. خواستم مثل بچگی ها بیام تو بغلت، هر چند جایم را گرفته بودند. می خواستم سرم را بگذارم روی سینه ات تا تو تاریکی واسم لالایی بگی و من خوابم ببره. یادتونه چطوری نگاهم کردید؟- خجالت بکش خرس گنده!
خرس گنده... خر...س...هه.(رو به جمعیت) آخه شمایی که که خماری نکشیدین چه می دونین خماری چیه؟ خیال می کنین اینه که یکی بشینه یه گوشه و هی خودش رو بماله و درد بکشه؟ درد می کشه، اما کی می دونه درد چیه؟ ها؟
نمی گم تقصیر شماست، چه می دونم تقصیر کیه... اصلآ زندگی همینه، مگه نیست؟بنویس منم هرچی می تونستم واسه شما کردم.
گفتین برو دانشگاه، رفتم.
آخه من ِ خر را چه به روانشناسی؟
گفتین برو، مهم اینه که درس بخونی، رشته که مهم نیست!
خواستم بگم آخه بابا روانشناسی یکی را می خواد که مال این کارها باشه، مال این حرفها باشه. من خودم موش آزمایشگاهی روانشناسهام، برم بگم چی؟
من مال ِ این راه نبودم. من باید راه ِ خودم را می رفتم. باید می گفتم به درک که شیرت را حلالم نمی کنی. باید می گفتم به من چه که صب تا شب واسه ما جون می کنی. باید وامی ستادم تو روت، بگذار بزنی تو گوشم٬ ولی باید وا می ستادم و بهت می گفتم تویی که بچه به این دنیا آوردی، حقته! باید هم صب تا شب واسه سیر کردنش جون بکنی.
می خواستم بگم، صدبار خواستم بگم دلم به انجام این کار نیست، دلم به کردن اون کار نیست. نتونستم. ترسیدم. تا فکرش را می کردم ترس همه ی وجودم را می گرفت و زانوهام می لرزید.
صدبار خواستم بیام بالا سرت، وقتی سرت را از سجده برمی داری بهت بگم دِلاکردار، دو دقیقه این خدا رو تعطیلش کن و به من نگاه کن، با من حرف بزن... خواستم بگم به جای گوش دادن به زرت و پرتهای این صاحاب مرده به حرفهای من گوش کن... صد بار گفتم، با نگام، با چشام. کدومتون محل گذاشتین؟
صدبار خواستم بگم من می ترسم. من همیشه می ترسیدم. از گذاشتن خودکار روی کاغذ می ترسیدم. از گفتن ِ از ترسم، می ترسیدم. که نکنه به یکی٬ به یه جایی بر بخوره. که نکنه بزنن تو گوشم طوری که دیگه نتونم از جام بلند شم... که زندگی زد تو گوشم... که دیگه نتونستم از جام بلند شم!
یکی می گفت نوشتن سخته، من خیلی حرفها داشتم که بگم، که بنویسم.
می گفت تا آدم نکشه، تا نیاد تو حال و هواش، نمی تونه اون چیزی را که می خواد بنویسه.من اومدم و نتونستم بنویسم. حالاش‌هم اگر این آقا که اسمش را نمی دونم واسم نمی نوشت، عمرآ نمی نوشتم.
هی... یه لحظه تا یادم نرفته...بگم...
قضیه عشق و این مزخرفات هم نبود. اصلآ گور بابای هرچی دختره! عشقه! منو چه به عاشقی؟ یعنی نمی خوام بگم من اگه امروزم اینه، واسه عشقه. من اصلآ نمی دونم عشق چی هست، چند گِرَمه؟
الکی هم نفرین نکن، ربطی به رفقام هم نداره، من اگه با خدا هم رفیق می شدم، باز همینی می شدم که الان هستم. اطلآ ربطی به هیچ کس و هیچ چیز نداره، الا... .
کی بود می گفت کسی که می خواد بترکه وصیت نامه می خواد چکار؟
قربونت بنویس، آخرشه...
بنویس: گُه خورده هر کی گفته کرم از خود درخته، کرم از هرجا هست، فعلآ اینجا پره. چراش را من نمی دونم.
بنویس من مال اون زندگی ای که شما می خواستید واسم بسازید نبودم. خیال می کنید درسم تموم می شد، چی می شد؟ ها؟ گُه گُهه، چه با لیسانس، چه بی لیسانس. بنویس.
پس چه فرقی می کرد؟
بنویس اینجا این همه آدم شاهدن که من لنگ پونصد تومن پولم، نه بیشتر.به خدا واسه خماری نیست، واسه درد نیست. من می ترسم.من از اینکه این سرنگ را خالی به خودم تزریق کنم می ترسم. می خوام بمیرم، ولی می ترسم. ترس شده همه وجودم، خوره...افتاده به جون.
اگه فقط ، فقط یکبار ِ دیگه، یه ته‌ای٬ یه خورده گیرم بیاد. فقط اونقدر که بتونه دوباره تموم این ترس را از بدنم بیرون کنه، آنقدر که بتونم این سرنگ را خالی بالا بیارم... اونوقت خیالتون تخت که دیگه از شَرَم راحت می شید. دیگه با دوتا تزریق همه چی تمومه: اولی دوا... دومی... هوا.
بنویس... چی چرت و پرت می نویسی واسه خودت؟ ها؟ نمی خواد بنویسی.( به سمت نامه نویس می رود و کاغذ را از او می گیرد و پاره می کند.)
کسی که می خواد بترکه چه احتیاجی به گفتن این چرت و پرتها داره؟
( بلند رو به جمعیت)یه مرد وسط شما پیدا نشد یه پونصدی به من بده؟
مجتبا یوسفی پور
شاهین شهر
تیر روز ِ آبان ماه ِ 2561برابر با آبان ِ 1381 خورشیدی
این نمایشنامه در زمستان 1381 خورشیدی به
کارگردانی: مجتبی یوسفی پور
بازی: بهروز جمشیدی و همکاری:
نوید میرزایی
علی احمدی دهنوی
و
حسین خاکسار
در کوچه و خیابان و پارکهای شهرهای مختلف استان اصفهان حدود ۶۰ بار به اجرا درآمد.
*نویسنده خوشحال خواهد شد اگر کسی دگربار این نمایش را به اجرا درآورد.تنها اطلاع دادن به نویسنده و ارسال یک نامه ی الکترونیکی برای دریافت مجوز کافی می باشد.
یک تک گویی برای اجرای خیابانی
مکان اجرا: هرکدام از شهرهای ایران زمین، هرکدام از کوچه ها، خیابانها و یا محلاتش
این نمایش به گونه ای اجرا می شود که تا پایان تماشاگران در نمی یابند آنچه می بینند نمایش است، نه واقعیت. بدون حفظ این اصل، نمایش زیبایی اش را از دست می دهد و معنا آنگونه که باید منتقل نخواهد شد. اما به هر حال قابل تغییر است اگر دلیل بهتری برای عیان کردن نمایشی بودن آن وجود داشته باشد.
( جوان، تقریبآ سی ساله، با ظاهری آشفته، کاپشنی بر دوش و ته ریشی بر چهره. شلوار لی کهنه اش تمیز می زند، گویی هنوز با همه آشفتگی نمی خواهد تن به خیابان بسپارد. هر چه هست، آشفته و ژولیده شاید، اما به معتادان ولگردی که تصویر ذهنی همه از بی خانمانان معتاد است نمی برد.
در یک دست سرنگی خالی دارد و در دست دیگر کتابی کهنه با پاره ورقی بر رویش.در میان جمعیت می گردد. از مردم می پرسد که آیا سواد دارند یا نه؟ و آیا می توانند برای او نامه ای بنویسند؟
در نهایت یکی را می یابد، کاغذ و قلم به او می سپارد و از او می خواهد که هرچه می گوید بنویسد:
- واو ننداز لطفآ!و آغاز به گفتن می کند:)
جوان:
بنویس...
بنویس سلام، همین بسه.
بنویس می دونم حال و حوصله و وقت خوندن این چند خطی را که این آقا که اسمش را نمی دونم زحمت می کشه و می نویسه ندارین، اما خوب... شاید بالاخره یه روزی مامان دلش اومد سرش رو از روی کتاب دعاش برداره و نگاهی را که یه عمر از من دریغ می کرد به این کاعذ بندازه، یا بابا یه شب که برق نبود به جای گوش دادن به چرت و پرتهای رادیوش بشینه و دو کلمه حرف دل بچه اش را بشنفه. بنویس.
(رو به جمعیت) وایسین و گوش بدین، ممکنه یه روزی خدای ناکرده، زبونم لال عین این نامه را واستون پست کنند... پس خوب گوش کنین!
بنویس من اینجا، وسط این جمعیت می خوام لخت شم. می خوام خودم را بریزم بیرون. می خوام لباسام را بکنم و راس چند خط نامه از این جلد دربیام. می خوام هرچی را که تا حالا نگفتم، حالا بگم.شرمنده ام... بنویس می دونم می دونین، اما باز تکرار می کنم که یه وقت نزنین زیرش.
من – الان – سی سالمه. یعنی نصف راهی را که یه آدم عادی باهاس طی کنه تا به قبر برسه رفتم، اونم میون بر. یه تنه. تنها. تنها تموم ترس رفتن این راه را به دوش گرفتم و راهی شدم و حالا ته خطم. نقطه.
قبول دارم. من تو زندگیم هیچی کم نداشتم. بنویس...درشت: هیچی! بچگی ام اگر بهتر از بچگی همه ی این آدمهایی که اینجا ایستادند نبود، بدتر هم نبود.
همیشه همه ترسم از تنهایی بود و تاریکی و تو بچگی بغل مادرم برام بغل خدا بود، امن ِ امن... بچگی خوب بود... .
اما تا چش واکردم و خواستم بفهمم چی به چیه، تقه به توقه خورد و شد انقلاب. سنگ بود و شیشه که می شکست. آتیش بود و خشم بود خون بود و دست بود و زخم بود و تیر بود و شعار که تو هوا می گشت تا تو سر یه بدبخت فرود بیاد. ترسیدم، همه ترسیدیم، هممون ترسیدیم.بابا از ترس از دست دادن کارش یاد نمازهای نخوندش افتاد و مامان رفت توی انباری تا دنبال چادر نماز خاک گرفته اش بگرده. یادتون هست؟ترسیده بودم. من همه ی عمرم از کتاب می ترسیدم. آخه کسی که از کتاب می ترسه رو چه به دانشگاه؟
-کتاب مایه ی دردسره!
اینرا بابام می گفت، وقتی گوشه ی باغچه کتابهاش را می سوزوند و سیگار می کشید. می ترسید. از سیگار کشیدنش می فهمیدم می ترسه. تش به تش کتاب آتیش می زد و سیگار پشت سیگار که می سوخت تا ته و دست و دل را با هم می سوزوند. و می فهمیدم می ترسه٬ از سیگار کشیدنش. نقطه.
تا خواستم بفهمم انقلاب چیه٬ شد جنگ: باز هم ترس، ترس، ترس.موشک بود و بمب و صدای هواپیما و آژیر و خرابی خونه ها... و یه عالمه جسد... یه عالمه جسد... یه عالمه جسد.اگه شما یادتون رفته، من هنوز یادمه.هشت سال با مرگ زندگی کردم، هممون زندگی کردیم. هر لحظه منتظر بودیم تا صدای آژیر بلند شه و سقف رو سرمون بیاد پایین و خراب شه، می لرزیدیم. یادتون که هست؟
من ترسیده بودم. دلم می خواست یه جای امن پیدا بشه و برم توش و خودم را گم کنم. خواستم مثل بچگی ها بیام تو بغلت، هر چند جایم را گرفته بودند. می خواستم سرم را بگذارم روی سینه ات تا تو تاریکی واسم لالایی بگی و من خوابم ببره. یادتونه چطوری نگاهم کردید؟- خجالت بکش خرس گنده!
خرس گنده... خر...س...هه.(رو به جمعیت) آخه شمایی که که خماری نکشیدین چه می دونین خماری چیه؟ خیال می کنین اینه که یکی بشینه یه گوشه و هی خودش رو بماله و درد بکشه؟ درد می کشه، اما کی می دونه درد چیه؟ ها؟
نمی گم تقصیر شماست، چه می دونم تقصیر کیه... اصلآ زندگی همینه، مگه نیست؟بنویس منم هرچی می تونستم واسه شما کردم.
گفتین برو دانشگاه، رفتم.
آخه من ِ خر را چه به روانشناسی؟
گفتین برو، مهم اینه که درس بخونی، رشته که مهم نیست!
خواستم بگم آخه بابا روانشناسی یکی را می خواد که مال این کارها باشه، مال این حرفها باشه. من خودم موش آزمایشگاهی روانشناسهام، برم بگم چی؟
من مال ِ این راه نبودم. من باید راه ِ خودم را می رفتم. باید می گفتم به درک که شیرت را حلالم نمی کنی. باید می گفتم به من چه که صب تا شب واسه ما جون می کنی. باید وامی ستادم تو روت، بگذار بزنی تو گوشم٬ ولی باید وا می ستادم و بهت می گفتم تویی که بچه به این دنیا آوردی، حقته! باید هم صب تا شب واسه سیر کردنش جون بکنی.
می خواستم بگم، صدبار خواستم بگم دلم به انجام این کار نیست، دلم به کردن اون کار نیست. نتونستم. ترسیدم. تا فکرش را می کردم ترس همه ی وجودم را می گرفت و زانوهام می لرزید.
صدبار خواستم بیام بالا سرت، وقتی سرت را از سجده برمی داری بهت بگم دِلاکردار، دو دقیقه این خدا رو تعطیلش کن و به من نگاه کن، با من حرف بزن... خواستم بگم به جای گوش دادن به زرت و پرتهای این صاحاب مرده به حرفهای من گوش کن... صد بار گفتم، با نگام، با چشام. کدومتون محل گذاشتین؟
صدبار خواستم بگم من می ترسم. من همیشه می ترسیدم. از گذاشتن خودکار روی کاغذ می ترسیدم. از گفتن ِ از ترسم، می ترسیدم. که نکنه به یکی٬ به یه جایی بر بخوره. که نکنه بزنن تو گوشم طوری که دیگه نتونم از جام بلند شم... که زندگی زد تو گوشم... که دیگه نتونستم از جام بلند شم!
یکی می گفت نوشتن سخته، من خیلی حرفها داشتم که بگم، که بنویسم.
می گفت تا آدم نکشه، تا نیاد تو حال و هواش، نمی تونه اون چیزی را که می خواد بنویسه.من اومدم و نتونستم بنویسم. حالاش‌هم اگر این آقا که اسمش را نمی دونم واسم نمی نوشت، عمرآ نمی نوشتم.
هی... یه لحظه تا یادم نرفته...بگم...
قضیه عشق و این مزخرفات هم نبود. اصلآ گور بابای هرچی دختره! عشقه! منو چه به عاشقی؟ یعنی نمی خوام بگم من اگه امروزم اینه، واسه عشقه. من اصلآ نمی دونم عشق چی هست، چند گِرَمه؟
الکی هم نفرین نکن، ربطی به رفقام هم نداره، من اگه با خدا هم رفیق می شدم، باز همینی می شدم که الان هستم. اطلآ ربطی به هیچ کس و هیچ چیز نداره، الا... .
کی بود می گفت کسی که می خواد بترکه وصیت نامه می خواد چکار؟
قربونت بنویس، آخرشه...
بنویس: گُه خورده هر کی گفته کرم از خود درخته، کرم از هرجا هست، فعلآ اینجا پره. چراش را من نمی دونم.
بنویس من مال اون زندگی ای که شما می خواستید واسم بسازید نبودم. خیال می کنید درسم تموم می شد، چی می شد؟ ها؟ گُه گُهه، چه با لیسانس، چه بی لیسانس. بنویس.
پس چه فرقی می کرد؟
بنویس اینجا این همه آدم شاهدن که من لنگ پونصد تومن پولم، نه بیشتر.به خدا واسه خماری نیست، واسه درد نیست. من می ترسم.من از اینکه این سرنگ را خالی به خودم تزریق کنم می ترسم. می خوام بمیرم، ولی می ترسم. ترس شده همه وجودم، خوره...افتاده به جون.
اگه فقط ، فقط یکبار ِ دیگه، یه ته‌ای٬ یه خورده گیرم بیاد. فقط اونقدر که بتونه دوباره تموم این ترس را از بدنم بیرون کنه، آنقدر که بتونم این سرنگ را خالی بالا بیارم... اونوقت خیالتون تخت که دیگه از شَرَم راحت می شید. دیگه با دوتا تزریق همه چی تمومه: اولی دوا... دومی... هوا.
بنویس... چی چرت و پرت می نویسی واسه خودت؟ ها؟ نمی خواد بنویسی.( به سمت نامه نویس می رود و کاغذ را از او می گیرد و پاره می کند.)
کسی که می خواد بترکه چه احتیاجی به گفتن این چرت و پرتها داره؟
( بلند رو به جمعیت)یه مرد وسط شما پیدا نشد یه پونصدی به من بده؟
مجتبا یوسفی پور
شاهین شهر
تیر روز ِ آبان ماه ِ 2561برابر با آبان ِ 1381 خورشیدی
این نمایشنامه در زمستان 1381 خورشیدی به
کارگردانی: مجتبی یوسفی پور
بازی: بهروز جمشیدی و همکاری:
نوید میرزایی
علی احمدی دهنوی
و
حسین خاکسار
در کوچه و خیابان و پارکهای شهرهای مختلف استان اصفهان حدود ۶۰ بار به اجرا درآمد.
*نویسنده خوشحال خواهد شد اگر کسی دگربار این نمایش را به اجرا درآورد.تنها اطلاع دادن به نویسنده و ارسال یک نامه ی الکترونیکی برای دریافت مجوز کافی می باشد.
